Auteur: Lieve Willaert
Op de Hoogheide in Branst is vooral Struikhei aanwezig. Struikhei wordt ook droge heide of zomerheide genoemd. Dit in tegenstelling tot de natte heide of winterheide, of Dopheide of Erica die bloeit van november tot maart.
Onderscheid tussen Dopheide en Struikhei is gemakkelijk te maken door te letten op de blaadjes. Die zijn tegenoverstaand bij de Struikhei en staan in kransen bij de Dopheide
Struikhei of Calluna vulgaris behoort tot de heidefamilie Ericaceae. Calluna is afgeleid van het Griekse ‘kalluno’ wat schoonmaken of versieren betekent. Van de struiken werden bezems en borstels gemaakt. Struikheide wordt daarom ook wel bezemheide genoemd.
Het zijn winterharde meerjarige heestertjes. Pas als de plant drie of vier jaar oud is gaat ze bloeien. Struikhei kan tegen grote droogte, maar houdt niet van schaduw.
Struikhei komt voor op voedselarme en zure zandgronden. Zonder tussenkomst van de mens zou het plantje in onze streken spontaan verdwijnen.
Het kan alleen standhouden door het verschralen van de grond. Vroeger deed men aan verschraling door regelmatig te plaggen. Voor het onderhoud is begrazing door konijnen of schapen en kappen of maaien effectief. Ook afbranden in het natte seizoen wordt wel eens toegepast maar niet in Branst.
Krijgt ze als jong plantje te veel voedsel, dan verliest struikhei de concurrentie met grassen als bochtige smele en pijpenstrootje. Wordt een standplaats te donkerder door verbossing, dan verdwijnt ze eveneens. Ook is verbraming soms een probleem.
Aan het eind van de takjes zitten de paarse bloemen, die zorgen eind juli tot begin september voor de paarse heidevelden. Ze vormen een naar één zijde gekeerde tros. De kelk en de kroonbladeren hebben dezelfde kleur. Elke bloem heeft twee schutblaadjes.
De nectar is door insecten makkelijk te bereiken. Naast honingbijen en hommels komen ook graafbijen met een korte tong, gewone wespen en vliegen op de nectar af. Voor de gewone Heispanner is Struikhei ook een waardplant.
Alleen de honing van de struikheide mag heidehoning mag worden genoemd. Zuivere heidehoning is heel lekker en heel voedzaam. Wist je dat je een pot zuivere heidehoning op de kop kan houden zonder dat het er uitloopt. Pas na roeren begint het te vloeien. Een heel speciale eigenschap. Maar zuivere heidehoning zullen onze imkers in Branst niet vinden. Daarvoor is de oppervlakte te klein.
Van de bloemen en bloeitoppen van Struikhei kan een thee worden bereid die bloedzuiverend werkt en ook tegen blaas- en nierstenen, reuma en jicht zijn nut heeft bewezen.
Aan de takjes zitten kleine ongesteelde, lancetvormige blaadjes. Aan de voet van de blaadjes zitten twee priemvormige oortjes.
De zaden worden gevormd in doosvruchtjes die openspringen. Ze behouden hun kiemkracht heel lang. Zaden overleven op zijn minst 5 jaar, en vaak langer. Ze wachten op gunstige omstandigheden om te kunnen kiemen. Ze vormen zo een zaadbank.
Waarom doen we zoveel moeite om de heide te behouden? Vroeger was de heide in grote delen van Vlaanderen vrij algemeen. Omdat heide hier al honderden jaren voorkomt, zijn veel specialistische dieren er afhankelijk van geworden. Ik denk bijvoorbeeld aan een dagvlinder, het Heideblauwtje. Als de heide weg gaat, verdwijnen er dus alweer aan aantal diersoorten. En verlies aan biodiversiteit willen we graag vermijden.
Wil je mooie Struikheide accenten creëren in je eigen tuin, kies dan voor een zonnig plaatsje. Ga zeker niet bemesten! Wordt je bodem iets rijker aan voedingsstoffen, dan zal de plant eerst fel groeien. Er zullen zich geen bloemen vormen. Het plantje kan niet meer tegen de gewone weersinvloeden en zal de winter niet meer doorkomen! Hou het schraal dus!
Bronnen:
https://www.ecopedia.be/planten/struikhei
https://nl.wikipedia.org/wiki/Struikhei