Auteur: Lieve Willaert
Maretak: Viscum album L. (Sandelhoutfamilie)
= vogellijm, lijmkruid, mistletoe,…
Mare betekent: heks, nachtmerrie, nachtelijke kwelgeest of spook.
Viscum = lijm
https://waarnemingen.be/observation/210975703/
Op 14 april heeft Nils Meeus deze waarneming gefotografeerd in Het Moer te Hingene ter hoogte van de Eikerheide. De maretak bevond zich op een Canadapopulier.
De maretak is een overblijvende heester met leerachtige, tegenoverstaande, parallelnervige bladeren. De struiken komen vrijwel altijd hoog in de bomen voor.
De plant is tweehuizig. De vrouwelijke bloemen zijn maar half zo groot als de mannelijke.
Ze bloeien in het vroege voorjaar en produceren nectar waar de vroeg vliegende bijen en hommels op af komen. Maar ook windbestuiving komt voor.
De vrouwelijke struiken produceren in de herfst de typische witte besjes die niet eetbaar zijn.
In elk besje zit één zaadje dat omgeven is door een taai, slijmerig vlees. De grote lijster is zot van deze besjes. De zaadjes worden echter niet mee ingeslikt. Vroeger dacht men dat de zaadjes verspreid werden met de uitwerpselen maar dat bleek niet te kloppen. De vogel perst het zaad zijdelings uit de bes. Het besje wordt dan aan een takje afgewreven en kleeft daaraan door het slijm.
Maretak is een halfparasiet die wortelt in het hout van zijn gastheer, hier de canadapopulier.
Maar ook robinia, appelaar en meidoorn zijn soms gastheer.
Het zaadje dat aan de tak bleef kleven in de herfst wordt de volgende lente een kiemplantje en nestelt zich in het hout van zijn gastheer. De wortel krijgt een knotswormige verbreding, zoekt verbinding met het vaatstelsel van de boom en wortelt steeds verder en dieper in het hout. De wortel krijg je bijna nooit te zien, want als je de struik verwijdert, breekt die af en blijft de wortel steken in het hout. Pas in het derde jaar krijgt de plant ook bladeren en begint die zich jaar na jaar verder te vertakken in een gaffelvorm.
Met de bladeren doet de plant aan fotosynthese maar met zuigwortels worden zouten en mineralen uit de gastplant gehaald. Heel veel schade ondervindt de gastheer hier niet van.
Sommige bomen kunnen tientallen bolvormige maretakstruiken van het nodige voedsel voorzien.
Met kerstmis wordt maretak tegenwoordig ook commercieel verkocht. Een oude traditie kwam overgewaaid uit Engeland om met kerstmis te kussen onder de maretak. Het is een symbool van vrede, liefde, vriendschap die past bij de kerstgedachte.
Oorspronkelijk kwam dit idee uit het Scandinavië ten tijde van de druïden. Wanneer vijanden elkaar onder de maretak ontmoetten in het bos, moesten ze hun wapens neerleggen en voor een dag een wapenstilstand houden.
Toen was de maretak – een zeldzame plant die vaak op een eikenboom groeide – een heilige plant waaraan allerlei goede eigenschappen werden toegeschreven. In de nieuwjaarsnacht werd de maretak met veel vertoon door de in het wit geklede druïde met een gouden sikkel losgesneden. De tak werd dan gebruikt in allerlei rituelen en voor het brouwen van geneeskrachtige dranken. Wie Asterix kent zal weten dat ook Panoramix de maretak gebruikte in zijn toverdrank.
Maretak is een indicator voor kalkrijke gronden en komt tegnwoordig al vrij algemeen voor vooral in het oosten van ons land maar is nu ook te zien in Klein-Babant.
De meeste waarnemingen van maretak gebeuren in de winter. In maart en april worden de meeste waarnemingen gedaan. Dit is een beetje logisch aangezien de bomen dan geen bladeren hebben zodat de struik beter opvalt.
Het aantal waarnemingen stijgt jaar na jaar, zodat we mogen concluderen dat de maretak het steeds beter doet in ons land. Hij staat dus ook niet meer op de rode lijst van bedreigde planten.
Wist je trouwens dat je maretak ook zelf kan kweken door besjes in het najaar te bewaren en in het voorjaar aan te brengen op een gastboom, op de onderkant van een tak die naar het noorden gericht is. Je kan de maretak ook helpen door in de tak een klein inkeping te maken.
Dankjewel voor deze info. Ik hou van de maretak!
Tof! Ik zag er steeds meer dus begon in eigenlijk te twijfelen of dit wel maretakken waren omdat ik dacht dat deze zo zeldzaam zijn maar nu weet ik het
Dankjewel!
An