Castanea Sativa
Auteur: Sonia De Keyzer
Tamme kastanjes zijn doorgaans grote bomen die behoren tot de familie van de napjes dragers, hierbij behoren ook de beuk en de eik.
De stekelige omhulsels van de vruchten van de beuk en kastanje zijn de napjes waar deze familie haar naam aan dankt. Bij de eik kennen we dat als de eikendop die de eikel draagt.
Voorkomen
Hoewel de tamme kastanje al 2000 jaar hier te vinden is, wordt de boom niet als inheems beschouwd. Een soort is immers inheems als deze op eigen kracht een gebied binnen komt.
De tamme kastanje is inheems in Zuid-Europa, Noord-Afrika en West-Azië. Daar groeit hij in Mediterrane eikenbossen in gebieden met warme zomers en zachte winters.
Men heeft steeds verondersteld dat de Romeinen de tamme kastanje naar Noord-Europa gebracht hebben. Volgens nieuwe onderzoekingen groeide hij daar al tijdens het late ijzertijdperk, rond 200 voor Christus. Mogelijk hebben de Kelten deze eetbare vruchten meegenomen en voor verspreiding gezorgd. Dat lukte vooral in de warmere gebieden van het Rijndal. Later gingen de Romeinen de tamme kastanje steeds vaker verbouwen om hun legioenen van voedsel te voorzien. In middeleeuwse kloostertuinen werd hij doelgericht aangeplant.
De tamme kastanje is een kensoort voor het zomereik verbond. Het zomereik verbond is een verbond van de klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselarme grond, een groep van Bosplantengemeenschappen die voorkomt op zure zandgronden en gedomineerd wordt door loofbomen bladmossen.
Kenmerken
De boom is herkenbaar aan de lange, grof gezaagde lancetvormige bladeren en kan wel 30 meter hoog worden. Kevertjes, vliegen en bijen zijn de bestuivers van deze boom. De bloemen zijn drachtplant voor bijen door hun overdaad aan honing en nectar.
Van de mannelijke bloemen gaat een penetrante op sperma lijkende geur uit die de kevers lokt die voor de bestuiving moet zorgen. Op de stempel bevindt zich meestal een zoet smakend druppeltje nectar.
De vrucht van de kastanje is een noot, die met 3 of 4 in een bolster zitten, de stekels van de bolster zijn een soort afweerwapen tegen de voortijdige aanvallen van vogels en eekhoorns.
Eekhoorns, gaaien, kraaien, wilde zwijnen en mensen eten kastanjes en zorgen ervoor dat de bomen zich in hert wild verspreiden. Ook veel insecten eten van Kastanjes, waar van de kastanjesnuitkever de belangrijkste is.
Verder zijn er ook de gewone spiegelmot, gewone dwergbladroller en sinds 2002 ook de tamme- kastanje wesp.
Culinair
De noten worden geschild gegeten, gepoft of tot puree verwerkt.
Zijn naam heeft de tamme kastanje waarschijnlijk te danken aan de Griekse stad Castanaéia in Pontus, een historische landstreek aan de kust van de zwarte zee. De Romeinen veranderden zijn naam in Castanea. Het woord Sativa betekend voldaan.
Recept voor kastanje puree met verse kastanjes.
Ingrediënten:
- 375 gr gepelde verse tamme kastanjes
- 500 ml melk
- 1 kleine theelepel vanille extract
Bereiding:
- Doe de tamme kastanjes samen met de melk en de vanille in een pannetje.
- Breng aan de kook, zet het vuur nu lager en plaats een deksel op de pan.
- Laat ongeveer 20 à 25 minuten zachtjes koken, tot dat de kastanjes zacht zijn en de melk in volume is afgenomen.
- Doe de kastanjes met de melk in een keukenmachine en mix tot je een gladde massa hebt.
- Wanneer de puree iets te vast wordt, voeg je er warme melk bij.
- Deze puree kan je gebruiken in chocoladetaarten of als vervanging voor aardappelen.
De wilde of paardenkastanje (Aesculus Hippocastanaceae)
De noten van deze boom zijn in tegenstelling tot die van de tamme kastanje niet eetbaar en zelfs giftig.
Deze boom is trouwens geen echte kastanje en behoort tot een heel andere familie.
De wilde kastanje herken je aan de bolster die zichtbaar kortere stekels heeft dan de tamme variant. Deze prikken niet zo erg en in de bolster zit vaak maar 1 kastanje die helemaal rond is.
De gemalen wilde kastanje wordt gebruikt om paardenhoest te behandelen, vandaar zijn naam.
De boom wordt bedreig door de exotische nachtvlinder Paardenkastanjemineer mot. De larve van deze vlinder mineert in de bladeren van de witte kastanje. De bladeren worden bruin en vallen af, dit verzwakt de boom en kan na verloop van tijd afsterven.
Een ander gevaar schuilt in de meeldauw soort Erysiphe Flexuosa, die ook de bladeren aantast.
